---------------------------------------------------------------------------
سایت ملت آنلاین: نوشتن و گفتن از آثار تاريخي كه در جاي جاي ايران وجود دارد، آثاري كه دليل فرهنگ چندين هزار ساله ايران به شمار ميآيد و گوياي تمدني كهن است، آنقدر تكراري است كه نميداني از كجا شروع كني، اما وقتي گذرت به شهر يا منطقهيي ميافتد كه از نزديك شاهد تخريب يكي از اين آثار گرانبها با قدمتي چندين هزار ساله هستي، بيآنكه به تكراري بودن موضوع فكر كني، دلت ميخواهد بنويسي تا شايد كسي در گوشهيي اين را بخواند و دلش به حال اين ابنيه تاريخي بسوزد و گامي هر چند كوچك در راه حفظ و نگهداري آن بردارد.
مواجه آثار باستاني با سه نوع تخريب
متاسفانه ابنيه تاريخي پيوسته با سه نوع تخريب مواجه بودهاند، نخستين و دردناكترين نوع تخريبها متاسفانه توسط گردشگران داخلي و ساكنان شهرهاي اطراف اين آثار و ابنيه صورت ميگيرد، نوشتن يادگاري، كنده كاري بر روي سنگهاي قديمي اين آثار و خلاصه بيتوجهي به ميراثي كه پيشينيان ما ساخته و براي نشان دادن قدمت سرزمينمان به يادگار گذاشتهاند، دومين مورد بيتوجهي مسوولان ميراث فرهنگي است، بيتوجهي كه توجيه آن هميشه نبود بودجه و كمبود امكانات ذكر شده، عدم حفاظت و مرمت اين آثار آنها را به كام نابودي كشانده از اين رو تعداد آثاري كه در ايران در حال نابودي است بسيار بلند بالاتر از فهرست آثار به ثبت رسيده است. اما سومين عامل هم فعاليتهاي عمراني است. فعاليتهايي كه بدون توجه به ابنيه تاريخي صورت ميگيرد و جالب اينجاست كه مجوز اين فعاليتها هم از سوي سازمان ميراث فرهنگي صادر ميشود، سازماني كه وظيفهاش حفظ و نگهداري اين آثار است، حكم نابودي آنها را صادر ميكند.
چند مثال از ابنيهيي كه در حال تخريب است
آبگيري سد سيوند، هر چند كه اين پروژه يك پروژه ملي به حساب ميآيد، اما باعث زير آب رفتن مجموعهيي باستاني از دورههاي مختلف زندگي بشري از دوران غارنشيني تا دوران هخامنشي شد، يعني بنايي كه بيش از 2 هزار و 500 سال قدمت داشت. البته رطوبت آب اين سد باعث ترك خوردن سنگهاي مقبره كوروش نيز شد. همچنين آبگيري سد كارون، باعث زير آب رفتن محوطه باستاني مربوط به دوره عيلام ميانده شد. البته هيات كاوش توانست در آخرين روزهاي باقيمانده به آبگيري اين سد، نمونههايي از اشياي موجود در اين محوطه را خارج كند. تپه مهرعلي فارس واقع در استان فارس هم كه از قدمتي 7 هزار ساله برخوردار بود با آبگيري سد ملاصدرا براي هميشه به اعماق آب رفت و نشاني از آن باقي نماند.
اما گذشتن خط آهن از نزديكي تخت جمشيد نيز اين بناي تاريخي را با آسيبهاي جدي مواجه كرده است. محوطه باستاني«بيستون» نيز بر اثر فعاليت شركت پتروشيمي در محوطه آن و حفر كانال، در معرض خطر قراردارد. ضمن اينكه به تازگي شهرداري اين منطقه اقدام به ساخت پاركي در محوطه بيستون كرده، اقدامي كه با كندن سنگهاي قديمي بيستون و به هم زدن محوطه اين اثر باستاني ثبت شده در فهرست جهاني همراه بوده است. معبد باستاني«چغازنبيل» كه تاريخي 3500 ساله دارد، بر اثر فعاليتهاي اكتشاف نفت آسيب ديده وكارشناسان حفاظت از آثار باستاني اعلام كردهاند كه در صورت تداوم انفجارها براي اكتشاف ذخاير گاز و نفت، نابود خواهد شد. بنايي كه زماني 25 متر ارتفاع داشت در حال حاضر تنها 11 متر از ارتفاع آن باقي مانده و ميراث فرهنگي تاكنون هيچ تلاشي براي حفظ و مرمت آن انجام نداده است.
مجمسه «جمشيد جم» و «غارآدم» نيز كه در محوطه «كوه پرديس» در استان بوشهر قرار دارند، بر اثر فعاليتهاي شركتهاي نفت و گاز در «عسلويه» در معرض آسيب قرار گرفتهاند. «تاق گرا»، مقبره يكي از شاهان ساساني در اطراف قصر شيرين كه از آن به عنوان يكي از شگفتيهاي تاريخي ايران ياد ميكنند، به دلايل مشابه در معرض نابودي قرار گرفته است. آرامگاه فردوسي، شاعر بزرگ و ملي ايران و شهر تاريخي طوس، بر اثر عبور دكلهاي برق فشار قوي از حريم اين محوطه، در معرض خطر جدي است.
در اصفهان، پس از ساخت و سازهاي بسيار و تخريب بسياري از آثار و اماكن تاريخي، و در پي چند سال كشاكش بر سر ساختن برجي كه ميدان نقش جهان را در آستانه حذف شدن از فهرست «ميراث جهاني» قرار داده بود، اينبار«چهارباغ اصفهان» با عبور مترو از اين محوطه تاريخي، در معرض آسيب قرار گرفته است. شهر تاريخي «ماسوله» نيز براثر تخريب جنگلهاي بالادستي از سوي مردم، سازمانها و نهادها طي سالهاي اخير چندين بار با سيلهاي ويرانگر مواجه شده و كارشناسان ميراث فرهنگي اعلام كردهاند كه اين شهر در خطر نابودي بر اثر جابهجايي و ريزش كوه قرار گرفته است.
علاوه بر اماكن و آثار باستاني كه نابود شده يا در معرض نابودي قرار دارند، محوطههاي باستاني كاوش نشده نيز در ايران مورد تهديد و تخريب قرار گرفتهاند. بسياري از اين محوطهها توسط كاوشگران غيرقانوني زير و رو شده و بسياري از اشيای تاريخي مورد دستبرد قاچاقچيان آثار باستاني قرار گرفته است. اين در حالي است كه هيچ يك از اين ابنيه از سوي ميراث فرهنگي محافظت نشده و اصولا هيچ كدام از بناهاي تاريخي ايران محافظي ندارند و مسوولان ميراث فرهنگي اين موضوع را به كمبود نيرو و نداشتن بودجه براي استخدام محافظ نسبت دادهاند.
تاراج تاريخ
قاچاق اشيای تاريخي در ايران بشدتي است كه از آن با عنوان «تاراج تاريخ» نام ميبرند. اين در حالي است كه در قوانين فعلي ايران تاراج اشياي باستاني و تخريب، قاچاق، خريد و فروش و حفاري اموال تاريخي و فرهنگي ممنوع اعلام شده است. براساس مواد 558 تا 569 «قانون مجازات اسلامي»، بنا بر نحوه و شرايط تخريب يا قاچاق اشيای تاريخي، مجازاتهايي در نظر گرفته شده كه حبسهايي از يك تا 10 سال، استرداد اموال، و جريمه نقدي معادل دو برابر قيمت آثار باستاني قاچاق شده، از جمله اين مجازاتهاست. طبق ماده 727 قانون مجازات اسلامي كه به جرايم مندرج در فصل «تخريب اموال تاريخي- فرهنگي» اختصاص دارد، تاكيد شده است كه اين جرم جز با شكايت «شاكي خصوصي» تعقيب نميشود و در صورتي كه شاكي خصوصي گذشت كند، دادگاه ميتواند درمجازات مجرم، تخفيف قايل يا با رعايت موازين شرعي از تعقيب وي صرفنظر كند.
اما به گفته يكي از معاونان اسبق ميراث فرهنگي «بايد روي قوانين و مجازاتهاي مربوط به ميراث فرهنگي يك بازنگري كلي انجام شود. قطعا كار دزدي كه يك سرقت معمولي ميكند، با دزدي كه با سرقت كردن مواريث ملي به هويت ملي يك كشور تعرض ميكند و چهره نظام را هم با انتقال اين آثار به خارج از كشور مخدوش ميكند؛ يكسان نيست. » او تاكيد ميكند كه «جرم كساني كه مواريث فرهنگي را تهديد ميكنند و به قاچاق آثار باستاني ميپردازند، كمتراز قاچاقچيان مواد مخدر نيست؛ چون اگر آنها با جسم انسانها به صورت سودجويانه برخورد ميكنند، قاچاقچيان آثار باستاني با روح يك ملت برخورد ميكنند و اعتبار و حيثيت جهاني يك ملت را به حراج ميگذارند. راهحل تنها بالابردن ريسك قاچاق در داخل كشور است.»
طه هاشمي، هزينه بازگرداندن آثار تاريخي خارج شده از ايران را «بسيار بالا» اعلام كرده و گفته است: «هزينهيي كه در دادگاههاي بينالمللي صرف بازگرداندن اين آثار ميشود خيلي بالاست. يعني چندين برابر بايد خرج كنيم تا يك شيء را برگردانيم! درحالي كه اگر در داخل كشور اجازه قاچاق را ندهيم، هزينه كمتري هم مصرف كردهايم». اين در حالي است كه 22 مرداد 86 ايسنا از كشف اتفاقي بزرگترين محموله آثار باستاني در گمرك جنوب تهران خبر داد. حسن قراخاني، يكي از كارشناسان ميراث فرهنگي، اعلام كرد كه اين محموله بطور كاملا اتفاقي در گمرك كشف شده است.
به گفته قراخاني « اين محموله دستكم شامل 300 قطعه از اشياي عتيقه ايراني و آثار هنري اروپايي و اشياي مربوط به هنر شرق در آيين بوداست كه در پوشش«اثاثيه خانه» به گمرك ارايه شده بود و قصد قاچاق آن را به مقصد امريكا از طريق گمرك جنوب داشتند.»وي همچنين با اشاره به اينكه «اين موضوع توسط يكي از افراد گمرك بهصورت اتفاقي لو رفت» افزود: «هيچ تضميني براي پيدا كردن نمونههاي ديگر وجود ندارد؛ مگر اينكه به شكل اتفاقي كسي محموله را لو دهد.» به گفته او «ايران يك منبع فناناپذير براي اشياي تاريخي است كه به عنوان خزانه و منبع تامين آثار فرهنگي و تاريخي براي گالريهاي خارجي درآمده؛ و اين براي ايران كه پيشينه و تمدني چند هزار ساله دارد بسيار درد آور است.»
حرف آخر
گفتن از تخريب ميراث فرهنگي و به تاراج رفتن آثار تاريخي توسط افراد سود جو نياز به وقت و فضايي بيش از اينكه در اختيار ما است، دارد، اين مقوله به حدي گسترده و مملو از اتفاق است، كه نميتوان آن را در يك گزارش چند صد كلمهيي به پايان رساند، اما آنچه كه ميتوان به عنوان پايان اين گزارش گفت، اين است كه دستگاه عريض و طويل ميراث فرهنگي در تمام اين سالها نتوانسته آنطور كه شايسته و بايسته است از ميراث ايران حفظ و نگهداري كند، در حالي كه نگهداري از اين آثار و شناساندن آن به ايرانيان خود يكي از مهمترين عوامل تبلیغي براي بالا بردن آمار گردشگري در ايران و تحول اقتصادي با امكان ارز آوري گردشگران به اين كشور است. مسالهيي كه قبلا هم به آن اشاره كردهايم، نخستين قدم براي ارتقای اقتصاد كشور رها شدن از اقتصاد تك بعدي و وابسته به صادرات نفت است، مسالهيي كه دير يا زود بايد از سوي مسوولان جدي گرفته شود.
---------------------------------------------------------------------------
Link: http://www.iranpressnews.com/source/102853.htm
--
The webmaster!
--
-
برای لغو عضويت لطفا از همان ایمیلی که عضو خبرنامه شده اید به آدرس زير ايميل بفرستيد
و سپس لینکی که برای شما فرستاده میشود را تائید کنید
IranPressNews+UNsubscribe@googlegroups.com
هرزمان که بخواهید میتوانید با فرستادن یک ایمیل به آدرس زیر دوباره مشترک خبرنامه شوید
IranPressNews+subscribe@googlegroups.com
-
No comments:
Post a Comment